Belangrijkste voordeel van de bibliotheek voor leden: lezen van veel verschillende boeken tegen een lage prijs
Panelleden van dbieb noemen spontaan als belangrijkste voordelen van de bibliotheek vooral het goedkoop lenen en lezen van boeken uit een grote collectie. Ook andere media zoals tijdschriften en kranten wordt genoemd. Het niet hoeven aanschaffen van boeken is ook een pre van de bibliotheek en leden vinden de laagdrempeligheid van de bibliotheek prettig, het is een fijne plek om te komen en te ontspannen.

Persoonlijke waarde ligt in geld besparen, kennisontwikkeling en literatuur
De persoonlijke waarde van dbieb voor de panelleden is groot. Als we de leden vragen naar wat de bibliotheek hen het afgelopen jaar heeft opgeleverd binnen een aantal domeinen, noemen de leden vooral dat ze geld hebben bespaard, hun kennis hebben uitgebreid en van kunst en literatuur hebben genoten. Binnen de domeinen zelfredzaamheid en sociale binding heeft de bibliotheek relatief het minst opgeleverd voor de panelleden. Toch zegt ruim 10% dat ze zich beter kunnen redden en zich minder eenzaam hebben gevoeld door de bibliotheek. Ten opzichte van 2015 zeggen panelleden vaker dat ze door de bibliotheek geld hebben bespaard, maar wat minder vaak dat zij hun kennis uitgebreid hebben, van kunst/literatuur hebben genoten, antwoorden op praktische problemen of vragen hebben gevonden en zich beter hebben kunnen redden.

Aanbeveling: De bibliotheek kan, bewust en onbewust, een grote rol spelen bij het bestrijden van eenzaamheid. Veel bibliotheken zijn, in het kader van de ontmoetingsfunctie, met dit thema bezig, soms vooral gericht op senioren, soms op alle leeftijdsgroepen. Een punt van aandacht is dat frontoffice medewerkers eenzaamheid niet altijd herkennen bij bezoekers en/of niet goed weten hoe zij hier het beste op kunnen reageren. Medewerkers van een aantal bibliotheken in Noord-Holland krijgen hiervoor een specifieke training. Bibliotheken die hier interesse in hebben kunnen via Probiblio in contact komen met het bureau dat deze training verzorgt.

Het gebied waarop de leden verreweg het vaakst iets aan de bibliotheek hebben gehad is leesplezier; nagenoeg alle panelleden noemen dit, net als in 2015. De bibliotheek is voor de meerderheid van de leden ook belangrijk op het gebied van persoonlijke ontwikkeling, geschiedenis en maatschappij en reizen en vakanties. Op het gebied van persoonlijke ontwikkeling, voorlezen en school of studie hebben vrouwen en jongere leden wat meer aan de bibliotheek gehad dan de wat oudere leden en mannen. Als we een vergelijking maken met 2015 zien we dat de bibliotheek op het gebied van deelnemen aan en genieten van kunst & cultuur wat meer heeft betekend voor leden. Op een groot aantal gebieden is de rol van de bibliotheek wat minder groot dan drie jaar geleden, onder andere op het gebied van reizen en vakanties, hobby, gezondheid, school of studie en zorg voor kinderen en huiswerkbegeleiding.

Belangrijkste voordeel van de bibliotheek voor de samenleving: laagdrempelige plek voor ontspanning en kennis

Als we panelleden vragen naar de belangrijkste voordelen van de bibliotheek voor de samenleving, noemt men spontaan de laagdrempeligheid van de bibliotheek. Hiermee bedoelt men dat de bibliotheek een prettige plek is om kennis te verrijken, anderen te ontmoeten en in het algemeen tijd door te brengen. Ook het stimuleren van lezen vinden veel leden een pre.

Maatschappelijke waarde van de bibliotheek is groot

De panelleden zien een grote maatschappelijke waarde van dbieb, net als drie jaar geleden. Gevraagd naar wat de bibliotheek de samenleving oplevert op een aantal domeinen, zien de panelleden vooral waarde op ontspanning en inspiratie, economisch welzijn en persoonlijke ontwikkeling. Bijna alle panelleden vinden dat de bibliotheek kennis toegankelijk maakt voor mensen die minder geld hebben en de mogelijkheid biedt om te ontspannen. Vaker dan in het totale Panel noemen leden dat de bibliotheek belangrijk is voor de kenniseconomie. Ook binnen de domeinen zelfredzaamheid en sociale vinding speelt de bibliotheek een belangrijke maatschappelijke rol. Driekwart ziet de bibliotheek als plek waar mensen met hun vragen terecht kunnen en meer dan de helft vindt dat de bibliotheek mensen verbindt.

Aanbeveling: Als er een discrepantie bestaat tussen dat wat de bibliotheek graag zou willen uitdragen en hoe mensen de bibliotheek nu zien, is het raadzaam om het werkgebied goed in kaart te brengen (welke doelgroepen zijn er nu echt te onderscheiden, bijvoorbeeld voor de verschillende functies van de bibliotheek). En om vervolgens het aanbod, dat de maatschappelijke waarde van de bibliotheek vertegenwoordigt, alsmede de communicatie goed af te stemmen op die doelgroepen. Stel dat er veel ouderen in een wijk of rondom een vestiging wonen, dan is het goed om het aanbod rondom digitale vaardigheden extra uit te lichten en de promotie/kanalen af te stemmen op ouderen.

Maatschappelijke waarde vergroten door meer activiteiten en de bibliotheek meer promoten
Hoe kan dbieb haar maatschappelijke waarde nog vergroten in de toekomst? Panelleden vinden dat de bibliotheek haar aanbod aan cursussen en activiteiten mag vergroten en beter kan promoten. Een aantal zegt juist dat de bibliotheek zich moet beperken tot haar kernfunctie het uitlenen van boeken. Leden van dbieb noemen ook best wat praktische punten, zoals de bereikbaarheid van de bibliotheek (met name in Leeuwarden), parkeergelegenheid bij de bibliotheek, het vernieuwen van de inrichting en het uitbreiden van de collectie boeken.

Aanbeveling: Veel leden noemen dat de bekendheid van het aanbod en brede maatschappelijke functie beter kan. Het is belangrijk dat het aanbod goed aansluit bij de doelgroepen en dat de communicatie erover niet te versnipperd of diffuus plaatsvindt. Dus bijvoorbeeld specifieke campagnes voor een bepaalde doelgroep, of doelgroepgerichte emailmarketing. Het werken met een contentkalender zorgt ervoor dat er niet te veel communicatie met verschillende boodschappen gelijktijdig uitgaat en dat er in bepaalde periodes focus is op een boodschap voor een specifieke doelgroep.

Contacten in de bibliotheek: met name medewerkers en toevallige bekenden
De meerderheid van de leden heeft in het afgelopen jaar in de bibliotheek contact gehad met andere mensen. Slechts 13% van panelleden zegt dat ze geen andere mensen hebben gesproken in de bibliotheek en dat is minder dan in het totale Panel. In vergelijking met 2015 zien we dat er over de hele linie wat meer ontmoetingen zijn geweest. De ontmoetingen bestaan vooral uit hulp of advies krijgen van een medewerker of het toevallig tegenkomen van bekenden. Vaker dan gemiddeld in het totale Panel hebben leden van dbieb hulp of advies gegeven aan of gekregen van een andere bezoeker en afgesproken met bekenden in de bibliotheek. Afspreken met bekenden en hulp of advies krijgen van een medewerker komt vaker voor bij het cluster stad; toevallig tegenkomen van bekenden vaker bij leden van het cluster platteland. Iets minder vaak dan in het totale Panel hebben leden gesproken met mensen met een andere culturele achtergrond (6% versus 9%)

De bibliotheek opereert in een netwerk: ruim één op de tien leden komt via de bibliotheek bij een andere organisatie terecht
De bibliotheek heeft een rol als het gaat om ‘doorverwijzen’ naar andere organisaties; 14% van de panelleden komt via dbieb bij een andere organisatie terecht. Er is dus sprake van een structurele samenwerking c.q. dienstverlening. De panelleden die via de bibliotheek bij een andere organisatie zijn gekomen, noemen allerlei verschillende organisaties, zoals: Humanitas, Seniorweb, Tresoar, de Volksuniversiteit, de Consumentenbond, de KvK en vrijwilligerswerk.

Aanbeveling: Enkele tips vanuit de praktijk om de doorverwijzing verder vorm te geven:

• Samenwerken met partners op het gebied van marketing/communicatie, werving en toeleiding
• Spreekuren met een goed doorverwijzingsprotocol. Zoals “Hulp om de hoek”: spreekuren op het gebied van basisvaardigheden, en mensen met een specifieke hulpvraag doorverwijzen naar de meest geëigende dienstverlener
• Goede samenwerkingsafspraken vastgelegd in een gemeenschappelijk werkplan
• Samenwerkingspartners faciliteren om binnen de bibliotheek dienstverlening aan te bieden (spreekuur, oefenruimte e.d.)
• Training/deskundigheidbevordering van de frontoffice en andere medewerkers op het gebied van goede doorverwijzing

Rol bibliotheek voor kwetsbare groepen meer gezien door panelleden dan in 2015
Ruim driekwart van de leden zou een kennis die niet goed kan lezen doorverwijzen naar de bibliotheek en zes op de tien zouden dat doen in het geval van een minder digitaal vaardige kennis. Dit laat zien dat de rol van de bibliotheek op dit gebied steeds meer wordt gezien en erkend. Ook zijn de genoemde percentages een stuk hoger dan in 2015: laaggeletterden van 54% naar 73% en minder digitaal vaardigen van 47% naar 61%. De panelleden noemen allerlei diensten of activiteiten van de bibliotheek waarnaar ze zouden doorverwijzen, zoals computercursussen, hulp op het gebied van DigiD en belastingen, taallessen en leeshulp. Daarnaast zouden leden ook doorverwijzen naar de medewerkers van de bibliotheek omdat zij goed op de hoogte zijn van het aanbod en goed kunnen helpen. De verklaring voor deze aanzienlijke stijging ligt onder andere in het feit dat de dienstverlening van de bibliotheken op het gebied van basisvaardigheden exponentieel is toegenomen. Bibliotheken zijn veel zichtbaarder geworden als aanbieder van non-formele educatie basisvaardigheden; in 2015 bestonden er nog nauwelijks DigiTaalhuizen, nu heeft vrijwel elke bibliotheek een DigiTaalhuis.

Aanbeveling: Nog enkele suggesties om kwetsbare groepen (nog) beter te bereiken:

• Gebruik maken van de landelijke momenten en campagnes (bijvoorbeeld rondom de week van de alfabetisering)
• Gebruik maken van de taalambassadeurs, of ambassadeurs uit het eigen werkgebied
• Nog meer en nog betere samenwerking met partners/derden (loketorganisaties, bedrijven, zorg en gezondheid, wijkteams, Stichting Lezen en Schrijven et cetera)
• Meer promotie, werving en toeleiding (bijv. gebruik Strategiekit Hoger Bereik en Klasse)
• Activeringsaanbod (bibliotheek komt naar de burgers toe i.p.v. dat burgers naar de bibliotheek gaan)
• Veldonderzoek in bijvoorbeeld wijken en buurten naar de educatieve wensen en behoeften van inwoners, en vervolgens daarop inspelen met het educatieve aanbod (c.q. vraaggericht aanbod).

Illustratie: Maaike van den Akker

De hele infographic is ook beschikbaar als pdf-bestand.

Vind je ook dat de Bibliotheek onmisbaar is? Word dan Biebstiper