3-12-2020 - Tip van Richtje

Deze klassieker uit de Nederlandse literatuur stond op de rol voor de lezingenserie Spraakmakende boeken van dbieb. Vanwege corona kon de lezing niet doorgaan. Maar wie weet komt er een herkansing. Zelf had ik het boek niet eerder gelezen, alleen het mooie maar treurige verhaal over Saïdjah en Adinda dat er deel van uitmaakt was me bekend.

Het boek, dat is opgenomen in de Canon van Nederland, is in 1859 geschreven door Eduard Douwes Dekker onder de schuilnaam Multatuli en wordt na verschijning in 1860 een bestseller. Het is in feite één grote aanklacht tegen het wanbeheer van het Nederlands koloniaal bewind in Nederlands Indië. Als gevolg van het daar ingevoerde cultuurstelsel heerst er onder de inlandse bevolking armoede en honger. In het cultuurstelsel worden de inlanders uitgeknepen en gedwongen gratis en voor niks grond beschikbaar te stellen voor het verbouwen van producten die de Nederlanders veel geld opleveren. Douwes Dekker heeft zelf als ambtenaar in Nederlands Indië gewerkt en werd daar erg teleurgesteld over de behandeling van de inlandse bevolking.

Het verhaal in het boek wordt verteld door Batavus Droogstoppel, makelaar in koffie, die zelf geen idee heeft wat er zich afspeelt in Nederlandse kolonie en een heel hoge hoed van zichzelf op heeft, want hij gedraagt zich immers braaf en godsvruchtig. Hij vertelt dat hij een pak papier met kopij voor een boek krijgt van een oud-klasgenoot. Deze noemt Droogstoppel denigrerend Sjaalman omdat hij te arm is om zich een mantel aan te schaffen. Wie arm is heeft dat aan zichzelf te wijten is de overtuiging van Droogstoppel. Sjaalman vraagt Droogstoppel het boek te publiceren omdat hij er zelf de middelen niet voor heeft. Droogstoppel geeft Stern, een jonge stagiair op zijn kantoor, de opdracht de kopij te bewerken tot een boek. Stern laat vervolgens in zijn bewerking de persoon Max Havelaar verschijnen die het verhaal vertelt van Max Havelaar, assistent resident op Java. Het is de persoon van Max Havelaar die verslag doet van het wanbeheer in de kolonie.

Er is veel te vertellen over het boek. Wat mij voornamelijk opviel is de geniale manier waarop het verhaal is opgebouwd, zoals hierboven in het kort beschreven. En, al is het taalgebruik gedateerd (soms even doorbijten), het is goed leesbaar. Ook humor ontbreekt niet, bijvoorbeeld wanneer Droogstoppel de vreselijke preken van dominee Wawelaar roemt. Wawelaar beweert onder andere dat de Nederlanders het uitverkoren volk zijn omdat ze zo hard werken. Al met al ben ik blij dat ik het heb gelezen.

Richtje

Medewerker Informatie & Advies bij dbieb

Als kind hield ik al van lezen. (Mijn moeder moest me alles drie keer zeggen voor ze me uit mijn boek kon sleuren). Zoals veel mensen lees ik de laatste jaren minder, maar de liefde voor boeken gaat nooit weg. Ook voor de Franse taal heb ik warme gevoelens. Als ik een leuk franstalig boek heb gelezen dat ook in het Nederlands is verschenen kun je daarvan hier een klein verslagje lezen. Nederlandstalige literatuur/lectuur vergeet ik natuurlijk niet.